Article Image

O rekomendacjach All.Can podczas VII Letniej Akademii Onkologicznej

Tematem pierwszej sesji, prowadzonej przez Iwonę Schymallę, były zalecenia Grupy Sterującej All.Can w zakresie profilaktyki pierwotnej oraz badań przesiewowych.

Szymon Chrostowski, reprezentujący Polską Grupę Sterującą, rozpoczął dyskusję od przypomnienia założeń projektu All.Can oraz dotychczasowych osiągnięć inicjatywy w Polsce i Europie.

Dr Marta Mańczuk, Kierownik Pracowni Prewencji Pierwotnej w Centrum Onkologii w Warszawie podkreśliła, że ponad jednej trzeciej zachorowań na nowotwory można by zapobiec poprzez pozytywne zmiany stylu życia. Europejski Kodeks Walki z Rakiem zawiera 12 rekomendacji sformułowanych w prosty sposób, które dotyczą m.in. niepalenia, regularnej aktywności fizycznej oraz odpowiedniego sposobu odżywiania. Zdaniem Dr Mańczuk, zalecenia te są jednak wciąż niewystarczająco realizowane. Mimo, że rak płuca jest pierwszą przyczyną zgonów wśród kobiet i mężczyzn, w Polsce istnieje zaledwie kilka poradni pomocy palącym. Ostatnia rekomendacja Europejskiego Kodeksu dotyczy badań przesiewowych. W tym kontekście, zdaniem Dr Mańczuk, zawieszenie wysyłania zaproszeń na mammografię i cytologię ze względu na stwierdzenie ich niezgodności z polskimi przepisami o ochronie danych osobowych, stanowi naruszenie podstawowych zasad populacyjnego skryningu i jest zniweczeniem dziesięcioletnich wysiłków na rzecz realizacji programów badań przesiewowych. Zważywszy, że poziom objęcia populacji badaniami w naszym kraju jest niewielki, potrzebne są niezwłoczne działania zmierzające do przywrócenia zaproszeń.

Krystyna Wechmann, Prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych zwróciła uwagę na ważną rolę, jaką organizacje pacjenckie odgrywają na każdym poziomie programowania opieki onkologicznej. Przedstawiła również rekomendacje Koalicji w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej nowotworów, w tym: wprowadzenie do szkół lekcji edukacji zdrowotnej na temat zdrowego stylu życia i czynników ryzyka chorób nowotworowych, kampanie informacyjne realizowane we współpracy z organizacjami pacjentów, poprawę wskaźników zgłaszalności na badania przesiewowe poprzez wprowadzenie nowych sposobów  komunikacji bezpośredniej, zaangażowanie personelu medycznego w edukację zdrowotną, a także ewaluację, monitorowanie i wskaźniki w realizacji programów według zaleceń AOTMiT. W przypadku raka jelita grubego istotną rolę odgrywa również dostęp do znieczulenia, gdyż bardzo częstym problemem w profilaktyce jest lęk przed badaniem.

Dr Jerzy Gryglewicz z Uczelni Łazarskiego przybliżył sytuację dotyczącą programów profilaktycznych realizowanych w samorządach. Przypomniał, że ustawa o zdrowiu publicznym wprowadziła konieczność dofinansowania samorządowych programów zdrowotnych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.  Ponadto każdy program musi być opiniowany przez AOTMiT pod kątem skuteczności interwencji i zgodności z wytycznymi. Dr Gryglewicz z przykrością odnotował, że w obszarze onkologii bardzo dużo programów samorządowych uzyskało opinię negatywną ze względu na brak zgodności z wytycznymi, co jest istotne z punktu widzenia efektywności wydatkowania środków publicznych. Zauważył, że poziom dofinansowania programów samorządowych jest bardzo duży: w przypadku gmin do 5 tysięcy mieszkańców, 80% programów dofinansowanych jest przez NFZ. W ocenie Dra Gryglewicza programem, który jest zdecydowanie przełomowy i wymaga nagłośnienia, jest program polityki zdrowotnej województwa podlaskiego ukierunkowany na rehabilitację ułatwiającą pacjentom onkologicznym powrót do pracy.

Dr Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia, omówił rolę Podstawowej Opieki Zdrowotnej w profilaktyce pierwotnej i wtórnej nowotworów. Zauważył, że działania realizowane w zakresie profilaktyki nowotworowej są nadal niewystarczające, a programy samorządowe ze względu na swą fragmentaryczność nie są w stanie rozwiązać tego problemu. W związku z tym, nadzieja jest w opiece podstawowej. Dr Kozierkiewicz przybliżył pilotaż opieki koordynowanej w POZ polegający na przyznaniu POZ dodatkowo finansowanych zadań w zakresie: programów profilaktycznych, disease management w priorytetowych chorobach przewlekłych oraz fizjoterapii. Zwrócił też uwagę na zasadność poddania pacjenta w ramach badania przeglądowego badaniu wielokierunkowemu.

Tematem drugiej sesji, prowadzonej przez Renatę Furman, była efektywna alokacja środków finansowych jako sposób na zwiększenie dostępu do innowacji. Punktem wyjścia do dyskusji były dane dotyczące stanu polskiej onkologii na tle wybranych krajów europejskich, zawarte w raporcie All.Can. Jak zauważył Szymon Chrostowski, Polska ma znacznie niższe wskaźniki przeżywalności dla większości typów nowotworów niż średnia europejska oraz kraje sąsiednie. Nowotwory są chorobą przewlekłą o największym obciążeniu i odpowiadają za 17,5% całościowego obciążenia chorobami w Polsce. Tymczasem wydatki na opiekę onkologiczną w stosunku do obciążenia chorobą dla czterech głównych typów nowotworów są w Polsce zdecydowanie poniżej średniej europejskiej.

Mówiąc o potrzebie racjonalizacji wydatków na onkologię Prof. Jacek Jassem zwrócił uwagę na problem braku egzekucji istniejących przepisów oraz obietnic politycznych. Przykładem jest złamanie zapisu ustawy refundacyjnej, zgodnie z którym zaoszczędzone środki miały zostać przeznaczone na innowacyjne terapie. Innym przykładem jest ustawa o skutkach palenia tytoniu, zgodnie z którą 0,5% z akcyzy miało być przeznaczone na zwalczanie skutków palenia tytoniu. Zgodnie z tym założeniem, dziś na programy profilaktyki palenia tytoniu powinno się przeznaczyć około 100 mln złotych. W praktyce jednak kwota ta nie przekracza nawet jednego miliona.

Jak zauważył Dr Jerzy Gryglewicz, rożne analizy dotyczące realizacji Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych pokazywały brak efektywności wydatkowania 250 mln zł oraz brak dostosowania Programu do rzeczywistych potrzeb. Natomiast w zakresie polityki lekowej w kontekście racjonalizacji wydatków oraz poprawy dostępu do nowoczesnych terapii jest nowy projekt rozporządzenia dotyczący podziału rezerwy refundacyjnej. Pozytywne jest określenie przez Ministerstwo priorytetów przy podejmowaniu decyzji refundacyjnych, zgodnie z którymi w pierwszej kolejności powinny być refundowane leki dla pacjentów, dla których w chwili obecnej nie ma żadnej opcji terapeutycznej; drugim obszarem jest natomiast rozszerzenie wskazań dla leków już refundowanych.

W kontekście poprawy dostępu do nowoczesnego i skutecznego leczenia, prof. Jacek Jassem krytycznie odniósł się do potrzeby dokonywania ponownej oceny klinicznej przez AOTMiT w stosunku do leków, które już zostały ocenione na poziomie europejskim. Jego zdaniem, rozpatrywanie leków przez EMA jest bardzo rzetelne, w związku z czym rozpoczynanie procesu na nowo w Polsce jest stratą czasu. Lepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie analizy klinicznej EMA i ograniczenie oceny krajowej do analizy ekonomicznej oraz wpływu na budżet płatnika.

Komentując dostęp pacjentów do innowacyjnych technologii medycznych, Szymon Chrostowski zwrócił uwagę na wdrażany od około roku harmonogram Departamentu Polityki Lekowej. Patrząc na onkologię, co mniej więcej dwa miesiące na liście refundacyjnej pojawia się nowa substancja. W wielu obszarach nowoczesne leki są już dostępne. Problemem jest natomiast opóźnienie w stosunku do Europy, które wynosi około 4-5 lat. Nowe technologie wprowadzane w Polsce często nie są już innowacyjne. Za taki stan rzeczy częściowo przynajmniej odpowiada nieefektywna alokacja oraz brak egzekucji przepisów o wykorzystaniu zaoszczędzonych środków.

Prelegenci odnieśli się również do kwestii rejestrów. Obecnie w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych powstaje Krajowy Rejestr Raka Płuca, który prowadzony będzie przez Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie. Zdaniem Profesora Jassema, zamiast obarczać onkologów obowiązkiem wprowadzania danych do systemu, należy wykorzystać ogromne zasoby danych NFZ, które są już dostępne.

 

Podsumowując debatę, Profesor Jassem powiedział, że „największą rezerwą, jeśli chodzi o środki, jest uporządkowanie systemu. Dobre procedury medyczne, nawet drogie, są znacznie tańsze niż nieskuteczne procedury medyczne”.